ताज्या चालू घडामोडी: महत्वाच्या राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय बातम्या(Current Affairs) 03 December 2024
हाय एनर्जी स्टीरिओस्कोपिक सिस्टीम (HESS) ऑब्झर्वेटरी
नामिबियातील हाय एनर्जी स्टीरिओस्कोपिक सिस्टीम (HESS) ऑब्झर्वेटरीने अलीकडेच आतापर्यंतचे सर्वाधिक उर्जेचे कॉस्मिक किरण शोधले आहेत. या किरणांची ऊर्जा 40 टेराएलेक्ट्रॉनव्होल्ट्स (TeV) इतकी आहे, जी दृश्यमान प्रकाशाच्या तुलनेत 40,000 पट जास्त आहे. फिजिकल रिव्ह्यू लेटर्स या शास्त्रविषयक जर्नलमध्ये या संशोधनाचा अहवाल प्रसिद्ध झाला आहे. या किरणांना त्यांच्या प्रवासादरम्यान उर्जेचा तोटा होतो, ज्याचा परिणाम प्रकाश आणि चुंबकीय क्षेत्राशी झालेल्या परस्परसंवादांमुळे होतो.
कॉस्मिक किरणांचे स्रोत
या उच्च उर्जायुक्त कॉस्मिक किरणांचे स्रोत अद्याप अज्ञात आहेत. मात्र, शास्त्रज्ञांचे मत आहे की हे किरण आपल्या सौरमालेजवळील काही विशिष्ट ठिकाणांहून येतात. हे स्रोत आपल्या आकाशगंगेच्या विस्ताराच्या तुलनेत केवळ काही हजार प्रकाशवर्षांच्या अंतरावर असू शकतात.
TRAI च्या ओटीपीसाठी नव्या ट्रेसिबिलिटी मार्गदर्शक सूचना
भारतीय दूरसंचार नियामक प्राधिकरण (TRAI) 1 डिसेंबर 2024 पासून स्पॅम आणि फसवणुकीच्या संदेशांचा सामना करण्यासाठी नवी ट्रेसिबिलिटी मार्गदर्शक तत्त्वे लागू करणार आहे. एक वेळचा पासवर्ड (OTP) आणि महत्त्वाचे संदेश वेळेवर पोहोचण्यास विलंब होण्याच्या समस्यांमुळे हा निर्णय घेतला गेला.
मार्गदर्शक तत्त्वांचा उद्देश
या मार्गदर्शक तत्त्वांद्वारे प्रेषक ते प्राप्तकर्ता असा संदेशांचा प्रवास ट्रॅक करणे शक्य होईल. यामुळे संदेश प्रणालीचा गैरवापर टाळला जाईल आणि स्पॅम किंवा फिशिंग क्रियाकलापांना आळा बसेल. सुरक्षा वाढवणे हे यामागील प्रमुख उद्दिष्ट आहे.
इटलीतील सरोगसी कायदा विवादास्पद
इटलीच्या सिनेटने सरोगसीला “वैश्विक गुन्हा” म्हणून जाहीर करणारा कायदा मंजूर केला आहे. 2004 च्या विद्यमान बंदीवर आधारित हा कायदा इटलीतील नागरिकांना परदेशात सरोगसीसाठी जाण्यासही बेकायदेशीर ठरवतो. “वैश्विक गुन्हा” या संज्ञेमुळे सरोगसीसह गंभीर अपराधांमध्ये समावेश केला गेला आहे.
जगभरातील सरोगसीची कायदेशीर स्थिती
जगभरातील देश सरोगसीच्या संदर्भात विविध कायदे अंमलात आणतात. ग्रीसमध्ये व्यावसायिक नसलेली सरोगसी कायदेशीर आहे, जिथे जन्मानंतर कायदेशीर पालकत्व दिले जाते. कॅलिफोर्नियामध्ये व्यावसायिक सरोगसी कायदेशीर असून, सरोगेटला आर्थिक मोबदला दिला जातो. फ्रान्स आणि जर्मनीमध्ये सरोगसीवर बंदी असून, दत्तक प्रक्रियेच्या माध्यमातून कायदेशीर संबंध प्रस्थापित करता येतात. यूकेमध्ये सरोगेट सुरुवातीला कायदेशीर पालक असतात, मात्र पालकत्व हस्तांतर प्रक्रिया सोपी आहे.
मे·गोंग फेस्टिव्हल 2024
मेघालयातील वेस्ट गारो हिल्स, तुरा येथील जेनजल, बल्जेक विमानतळावर 29-30 नोव्हेंबर 2024 रोजी मे·गोंग फेस्टिव्हल आयोजित करण्यात आला होता. या वर्षीच्या उत्सवाची संकल्पना “इकोज ऑफ ट्रेडिशन्स” (परंपरांचा प्रतिध्वनी) होती. हा उत्सव मेघालयाच्या सांस्कृतिक वारशाचा उत्सव साजरा करण्यासाठी समर्पित होता, ज्याला 3 लाखांहून अधिक पर्यटक आणि सहभागी उपस्थित राहिले.
महत्त्वाचे कलाकार
आंतरराष्ट्रीय आणि राष्ट्रीय कलाकारांनी उत्सवात सादरीकरण केले. स्वीडिश रॉक बँड युरोप मुख्य आकर्षण होते. भारतीय गायक गजेंद्र वर्मा यांचाही सहभाग होता. तसेच, आयकॉनिक रॉक बँड इंडस क्रीड आणि पॉप-रॉक बँड युफोरिया यांनी परफॉर्म केले. बॉलिवूड अभिनेत्री आणि डीजे उदिता गोस्वामी यांनी देखील मनोरंजन केले. स्थानिक कलाकारांमध्ये गारो हिल्सचा रॉक बँड दा सुराका आणि शिलॉंगचा फोक फ्यूजन बँड समर सॉल्ट यांनी रंगतदार सादरीकरण केले.
राष्ट्रीय बियाणे कॉंग्रेसने धोरण बदलाची मागणी केली
राष्ट्रीय बियाणे कॉंग्रेसने (NSC) बियाणे क्षेत्रातील तातडीच्या गरजा अधोरेखित केल्या आहेत. तज्ज्ञांनी 2004 च्या बियाणे विधेयक आणि 2002 च्या बियाणे धोरणातील सुधारणा सुचवल्या आहेत. हे बदल आधुनिक प्रगतीशी सुसंगत असून शेतकऱ्यांच्या गरजा पूर्ण करणारे असतील.
धोरण अद्ययावत करण्याचे महत्त्व
तज्ज्ञांनी म्हटले आहे की, जुनी धोरणे सध्याच्या शेती क्षेत्राच्या बदलत्या गरजांना प्रतिसाद देण्यात अपयशी ठरली आहेत. यामुळे सर्व संबंधित भागधारकांचा समावेश करून सल्लामसलत करणे आवश्यक आहे.
भारत-ADB करार: 98 दशलक्ष डॉलर्सचा फळबाग सुधार प्रकल्प
भारत सरकारने आशियाई विकास बँकेसोबत (ADB) $98 दशलक्ष डॉलर्सचा कर्ज करार केला आहे. हा करार शेतकऱ्यांना प्रमाणित, रोगमुक्त लागवडीसाठी लागणारे साहित्य पुरवण्यासाठी करण्यात आला आहे. हा उपक्रम पीक उत्पादन आणि गुणवत्तेत सुधारणा करण्यावर भर देतो आणि हवामान बदलांशी जुळवून घेण्याच्या प्रयत्नांना चालना देतो.
कराराचे उद्दिष्ट
या प्रकल्पाचा मुख्य उद्देश आत्मनिर्भर क्लीन प्लांट प्रोग्रॅम (CPP) अंतर्गत झाडांच्या आरोग्यास समर्थन देणे हा आहे. यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पादन वाढवण्यास हातभार लागेल आणि बागायती उत्पादनासाठी मजबूत आरोग्य व्यवस्थापन प्रणाली तयार होईल.
मिशन अरुण हिमवीर
अरुणाचल प्रदेश सरकारने मिशन अरुण हिमवीर नावाचा उपक्रम सुरू केला आहे, ज्याचा उद्देश कृषी आणि फलोत्पादन उत्पादनांसाठी बाजारपेठेपर्यंत अधिक चांगला प्रवेश मिळवून देणे हा आहे. हा उपक्रम ईटानगर येथे जाहीर करण्यात आला आणि अरुणाचल प्रदेश कृषी विपणन मंडळ (APAMB) आणि इंडो-तिबेटियन बॉर्डर पोलिस (ITBP) यांच्यात सामंजस्य करारावर स्वाक्षरी झाली. मुख्यमंत्री पेमा खांडू या वेळी उपस्थित होते.
उपक्रमाचा आढावा
मिशन अरुण हिमवीर अंतर्गत स्थानिक उत्पादने जसे की फळे, भाजीपाला, मांस आणि कुक्कुटपक्षी ITBP ला पुरवले जातील. हे उत्पादन स्थानिक शेतकरी, स्वयंसेवी गट (SHG), शेतकरी उत्पादक संघटना (FPO) आणि सहकारी संस्था यांच्याकडून खरेदी केले जातील. या उपक्रमामुळे स्थानिक अर्थव्यवस्थेला चालना मिळेल.
महाराष्ट्राला सार्वजनिक सेवेसाठी SKOCH पुरस्कार
शासन आपल्या दारी या उपक्रमासाठी महाराष्ट्र सरकारला 30 नोव्हेंबर 2024 रोजी SKOCH पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. देशभरातील 280 प्रस्तावांमधून हा उपक्रम निवडण्यात आला, ज्याने एका वर्षात पाच कोटींपेक्षा जास्त नागरिकांना सेवा प्रदान केल्या आहेत. मुख्यमंत्री सार्वजनिक कल्याण कक्षाने हा उपक्रम राबवला आहे.
उपक्रमाचा आढावा
शासन आपल्या दारी म्हणजे सरकार तुमच्या दारी, हा उपक्रम नागरिकांना आवश्यक सेवा थेट पोहोचवण्याचे उद्दिष्ट ठेवतो. हा कार्यक्रम 15 मे 2023 रोजी सातारा जिल्ह्यातील पाटण येथे सुरू झाला आणि यामध्ये सेवांमध्ये प्रवेश आणि कार्यक्षमता सुधारण्याला प्राधान्य दिले आहे.
मसाटो कंदा यांची ADB अध्यक्षपदी निवड
मसाटो कंदा यांची आशियाई विकास बँकेच्या (ADB) 11व्या अध्यक्षपदी निवड झाली आहे. त्यांचा कार्यकाळ 24 फेब्रुवारी 2025 रोजी सुरू होईल आणि ते मसात्सुगु आसकावा यांची जागा घेतील, जे 23 फेब्रुवारी 2025 रोजी पदाचा राजीनामा देतील. मसाटो कंदा यांचा कार्यकाळ 23 नोव्हेंबर 2026 रोजी संपेल.
मसाटो कंदा यांची पार्श्वभूमी
59 वर्षीय मसाटो कंदा सध्या जपानचे पंतप्रधान आणि वित्त मंत्री यांचे विशेष सल्लागार म्हणून काम पाहत आहेत. त्यांना आर्थिक क्षेत्रात सुमारे 40 वर्षांचा अनुभव आहे. त्यांनी जपानच्या वित्त मंत्रालयात विविध पदांवर काम केले आहे, ज्यामध्ये आंतरराष्ट्रीय व्यवहारांसाठी उपमंत्री म्हणून काम करणे समाविष्ट आहे.
59वे अखिल भारतीय पोलीस महासंचालक व महानिरीक्षक परिषद
पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी नुकतेच भुवनेश्वर येथे झालेल्या 59व्या अखिल भारतीय पोलीस महासंचालक व महानिरीक्षक परिषदेला संबोधित केले. ही परिषद 30 नोव्हेंबर आणि 1 डिसेंबर 2024 रोजी आयोजित केली गेली. या वेळी पंतप्रधानांनी पोलिस दलाला आधुनिक आणि रणनीतिक बनवण्यावर भर दिला.
SMART पोलिसिंगवर भर
मोदींनी पोलिसांना SMART तत्त्व स्वीकारण्याचे आवाहन केले – रणनीतिक, काळजीपूर्वक, विश्वासार्ह, पारदर्शक आणि लवचिक. त्यांनी बदलत्या परिस्थिती आणि आव्हानांना सामोरे जाण्याची गरज अधोरेखित केली. डिजिटल फसवणूक, सायबर गुन्हे, आणि कृत्रिम बुद्धिमत्तेशी संबंधित आव्हानांचा सामना करण्यासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यावर त्यांनी भर दिला.
इस्रोचा PSLV प्रक्षेपण: प्रोबा-3 मिशन
भारतीय अवकाश संशोधन संस्था (इस्रो) 4 डिसेंबर 2024 रोजी दुपारी 4:08 वाजता श्रीहरिकोटावरून PSLV रॉकेटद्वारे प्रोबा-3 मिशन लॉन्च करणार आहे. या मिशनमध्ये युरोपियन स्पेस एजन्सी (ESA) आणि न्यू स्पेस इंडिया लिमिटेड (NSIL) यांच्यासोबत सहकार्य आहे.
PSLV विषयी
PSLV हे इस्रोचे विश्वासार्ह प्रक्षेपण वाहन आहे, जे विविध कक्षांमध्ये उपग्रह प्रक्षेपित करण्यात सक्षम आहे. 1993 पासून याने अनेक यशस्वी प्रक्षेपण केले आहेत.
प्रोबा-3 मिशनचा आढावा
प्रोबा-3 हा जगातील पहिला प्रिसिजन फॉर्मेशन फ्लाईंग मिशन आहे. या मिशनद्वारे दोन उपग्रहांना एका विशेष दीर्घवर्तुळाकार कक्षेत पाठवले जाईल. या उपग्रहांचे एकत्रित वजन 550 किलोग्रॅम असेल.
BIPEX-2024
राष्ट्रीय टपाल प्रदर्शन बीआयपीईएक्स-2024 पाटण्यातील ज्ञान भवन ऑडिटोरियममध्ये सुरू झाले आहे. हे प्रदर्शन 3 दिवस चालेल. बिहारचे राज्यपाल राजेंद्र विश्वनाथ आर्लेकर यांच्या हस्ते या प्रदर्शनाचे उद्घाटन करण्यात आले.
प्रदर्शनाचा आढावा
बीआयपीईएक्स-2024 मध्ये अंदाजे 20,000 टपाल तिकिटे प्रदर्शित करण्यात आली आहेत, जी 153 संग्रहकर्ता आणि तिकीट अभ्यासकांनी सादर केली आहेत. भारताच्या विविध भागांतील सहभागी या प्रदर्शनाचा भाग आहेत, ज्याचा उद्देश टपाल वारशाचा उत्सव साजरा करणे आणि शिक्षित करणे आहे.
तातो-१ जलविद्युत प्रकल्पासाठी कॅबिनेटची मंजुरी
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या अध्यक्षतेखालील आर्थिक व्यवहारांवरील मंत्रिमंडळ समितीने अरुणाचल प्रदेशातील तातो-1 जलविद्युत प्रकल्पासाठी 1,750 कोटी रुपयांना मंजुरी दिली आहे.
प्रकल्पाचा आढावा
तातो-१ जलविद्युत प्रकल्पाची एकूण क्षमता 186 मेगावॅट आहे, ज्यामध्ये प्रत्येक 62 मेगावॅट क्षमतेचे तीन युनिट्स असतील. हा प्रकल्प दरवर्षी सुमारे 802 दशलक्ष युनिट्स वीज निर्मिती करेल. प्रकल्पाचे काम 50 महिन्यांत पूर्ण होण्याची अपेक्षा आहे.
भारताची K-4 क्षेपणास्त्र चाचणी
भारतीय नौदलाने K-4 क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी घेतली, जी बंगालच्या उपसागरात INS अरिघाट या नवीन अण्वस्त्र-सज्ज पाणबुडीवरून पार पडली. या क्षेपणास्त्राची श्रेणी 3,500 किमी आहे, ज्यामुळे भारताच्या अण्वस्त्र प्रतिकारक क्षमतेत वाढ झाली आहे.
क्षेपणास्त्राची वैशिष्ट्ये
K-4 हे पाणबुडीवरून प्रक्षेपणासाठी डिझाइन केलेले क्षेपणास्त्र आहे. डिफेन्स रिसर्च अँड डेव्हलपमेंट ऑर्गनायझेशन (DRDO) ने याच्या चाचण्या घेतल्या आहेत, ज्यामुळे पूर्ण क्षमतेच्या चाचणीपूर्वी ते कार्यक्षमतेच्या मानकांवर पोहोचले आहे.
भारतीय लष्कराची ‘एकलव्य’ ऑनलाईन शिक्षण प्रणाली
भारतीय लष्कराने ‘एकलव्य’ नावाच्या ऑनलाईन शिक्षण प्लॅटफॉर्मची सुरुवात केली आहे. हा उपक्रम “डिकेड ऑफ ट्रान्सफॉर्मेशन” आणि 2024 मधील “टेक्नॉलॉजी एब्जॉर्प्शन इयर” याच्याशी संलग्न आहे. लष्कर प्रमुख जनरल उपेंद्र द्विवेदी यांनी या प्लॅटफॉर्मचे उद्घाटन केले.
विकास आणि होस्टिंग
‘एकलव्य’ ची निर्मिती मुख्यालय लष्करी प्रशिक्षण कमांडने केली आहे. आर्मी वॉर कॉलेज ने या उपक्रमासाठी आवश्यक पाठिंबा दिला आहे. भास्कराचार्य नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ स्पेस ऍप्लिकेशन अँड जिओइन्फॉर्मेटिक्स (BISAG-N) यांनी हा प्लॅटफॉर्म विनामूल्य विकसित केला असून, तो लष्कराच्या डेटा नेटवर्कवर होस्ट केला जात आहे.
भारत आंतरराष्ट्रीय विज्ञान महोत्सव (IISF) 2024
भारत आंतरराष्ट्रीय विज्ञान महोत्सव (IISF) 2024 30 नोव्हेंबर ते 3 डिसेंबर 2024 दरम्यान भारतीय तंत्रज्ञान संस्थान गुवाहाटी (IIT) येथे आयोजित केला जात आहे. यावर्षीच्या कार्यक्रमाचे नेतृत्व कौन्सिल ऑफ सायंटिफिक अँड इंडस्ट्रियल रिसर्च (CSIR) करत आहे, तर CSIR-नॅशनल इन्स्टिट्यूट फॉर इंटरडिसिप्लिनरी सायन्स अँड टेक्नॉलॉजी (NIIST) यांनी सहकार्य दिले आहे.
IISF 2024 चे मुख्य थीम
यावर्षीची थीम “Transforming India into an S&T-driven Global Manufacturing Hub” आहे. याचा उद्देश भारताच्या विज्ञान आणि तंत्रज्ञान क्षेत्राच्या माध्यमातून औद्योगिक विकासाला चालना देणे हा आहे. या कार्यक्रमाचे आयोजन विज्ञान आणि तंत्रज्ञान मंत्रालय यांच्या वतीने करण्यात आले आहे.
CBIC ने आयोजित केले ग्लोबल इंडिया अधिकृत आर्थिक ऑपरेटर (AEO) प्रोग्राम
सेंट्रल बोर्ड ऑफ इंडायरेक्ट टॅक्सेस अँड कस्टम्स (CBIC) ने ग्लोबल इंडिया अधिकृत आर्थिक ऑपरेटर (AEO) प्रोग्राम आयोजित केला, जो 28-29 नोव्हेंबर 2024 रोजी नवी दिल्ली येथे झाला. हा कार्यक्रम वर्ल्ड बँक च्या सहकार्याने राबविण्यात आला.
AEO प्रोग्रामचा आढावा
AEO प्रोग्राम हा वर्ल्ड कस्टम्स ऑर्गनायझेशनच्या SAFE फ्रेमवर्क चा भाग आहे. याचा उद्देश जागतिक व्यापाराच्या सुरक्षितता आणि कार्यक्षमतेत वाढ करणे आहे. हा कार्यक्रम स्वेच्छेने राबविला जातो, ज्यामुळे भारतीय कस्टम्स विविध भागधारकांसोबत, जसे की आयातदार आणि लॉजिस्टिक सेवा पुरवठादार, व्यापार साखळीत सक्रियपणे सहभागी होऊ शकतात.
कर्नाटकातील हांडीगोडू आजारावर विशेष अभ्यासाची घोषणा
कर्नाटकचे आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्री दिनेश गुंडू राव यांनी हांडीगोडू आजार यासंदर्भात व्यापक आरोग्य सुधारणा उपाययोजना राबविण्याचे निर्देश दिले आहेत.
हांडीगोडू आजाराविषयी
हांडीगोडू आजार हा एक दुर्मिळ अनुवांशिक विकार आहे, जो 1978 मध्ये प्रथम ओळखला गेला. या आजारामुळे स्नायू दुर्बलता, सांध्याचे विकार, आणि हाडांशी संबंधित समस्या होतात. 1978 ते 1985 दरम्यान या आजारामुळे सुमारे 205 प्रकरणे नोंदवली गेली आणि 100 च्या आसपास मृत्यू झाले.
गुजरातच्या ‘घरचोला’ ला भौगोलिक निर्देशांक (GI) टॅग
गुजरातच्या पारंपरिक ‘घरचोला’ कलाकृतीला नुकताच भौगोलिक निर्देशांक (GI) टॅग प्रदान करण्यात आला आहे. हा सन्मान “GI and Beyond, विरासत से विकास तक” या नवी दिल्लीतील कार्यक्रमात प्रदान करण्यात आला.
घरचोला काय आहे?
घरचोला ही गुजरातची एक पारंपरिक हस्तकला आहे, जी तिच्या जटिल डिझाईन्स आणि आकर्षक रंगांसाठी ओळखली जाते. या कलेत सांस्कृतिक प्रेरणांवर आधारित विणकामाचे नमुने तयार केले जातात. घरचोला प्रामुख्याने साड्या आणि गृह सजावटीसाठी वापरण्यात येते.
