चालू घडामोडी (Current Affairs) 11 December 2024

ताज्या चालू घडामोडी: महत्वाच्या राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय बातम्या(Current Affairs) 11 December 2024

संजय मल्होत्रा – भारताचे नवीन RBI गव्हर्नर

संजय मल्होत्रा यांची रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) चे गव्हर्नर म्हणून नियुक्ती करण्यात आली आहे. ते शक्तिकांत दास यांची जागा घेतील. त्यांचा कार्यकाळ तीन वर्षांचा असेल. मल्होत्रा यांना वित्त आणि कर क्षेत्रातील प्रदीर्घ अनुभव आहे.

शैक्षणिक आणि व्यावसायिक पार्श्वभूमी

संजय मल्होत्रा हे 1990 बॅचचे भारतीय प्रशासकीय सेवा (IAS) अधिकारी आहेत. त्यांनी आयआयटी कानपूरमधून संगणकशास्त्रात पदवी प्राप्त केली असून प्रिन्स्टन विद्यापीठातून सार्वजनिक धोरणात पदव्युत्तर शिक्षण घेतले आहे.

जसलीन कौरने 2024 टर्नर प्राइज जिंकला

कलावंत जसलीन कौर हिने 2024 चा प्रतिष्ठित टर्नर प्राइज जिंकला आहे. 38 वर्षांच्या कौर या सर्वात तरुण फायनलिस्ट होत्या. हा पुरस्कार टेट ब्रिटनच्या प्रायोजकत्वाखाली प्रदान केला जातो. शॉर्टलिस्टेड कलाकारांमध्ये पियो अबाद, क्लॉडेट जॉन्सन आणि डेलाइन ले बास यांचा समावेश होता.

प्रदर्शनाची माहिती

जसलीन कौर यांना त्यांच्या “अल्टर आल्टर” या प्रदर्शनासाठी हा पुरस्कार देण्यात आला. या प्रदर्शनात शिल्पकलेसह ध्वनीचित्रांचा समावेश आहे, ज्यामध्ये त्यांच्या ग्लासगोतील भारतीय शीख परंपरेचा प्रभाव दिसतो. प्रमुख कलाकृतींमध्ये लेसच्या डिझाईनने सजवलेली लाल रंगाची फोर्ड एस्कॉर्ट कार, साध्या वस्तूंनी भरलेले ऍक्रिलिक “आकाश,” मोठे गालिचे आणि संगीतशैलींच्या मिश्रणासह अनोखा ध्वनीसंग्रह यांचा समावेश आहे.

भारत $1 ट्रिलियन थेट परदेशी गुंतवणुकीचा टप्पा ओलांडला

भारताने थेट परदेशी गुंतवणुकीत (FDI) $1 ट्रिलियनचा मैलाचा दगड गाठला आहे. एप्रिल 2000 ते सप्टेंबर 2024 दरम्यान, भारतामध्ये $1,033.40 अब्ज गुंतवणूक झाली.

गुंतवणुकीचा आढावा

FDI मध्ये इक्विटी, पुनर्गुंतवणुकीतून मिळालेली कमाई आणि इतर भांडवल यांचा समावेश आहे. उद्योग आणि अंतर्गत व्यापार प्रोत्साहन विभागाने (DPIIT) ही माहिती दिली आहे. यामुळे भारत एक सुरक्षित गुंतवणूक गंतव्यस्थान म्हणून सिद्ध झाले आहे.

भारतात क्लिनिकल थर्मामीटर्ससाठी नवीन नियम प्रस्तावित

भारत सरकारने क्लिनिकल इलेक्ट्रिकल थर्मामीटर्ससाठी नवीन नियमांसाठी जनतेकडून अभिप्राय मागवला आहे. हे नियम आंतरराष्ट्रीय कायदेशीर मापन संस्थेच्या (OIML) शिफारशींवर आधारित आहेत आणि 29 नोव्हेंबर 2024 रोजी प्रकाशित करण्यात आले. अभिप्राय सादर करण्याची अंतिम तारीख 30 डिसेंबर 2024 आहे.

नियमांचा उद्देश

नियमांचा उद्देश म्हणजे क्लिनिकल थर्मामीटर्सच्या अचूकतेत आणि विश्वासार्हतेत सुधारणा करणे. हे उपकरण आरोग्य तपासणीमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावतात. अचूक वाचनामुळे योग्य उपचार सुनिश्चित होऊ शकतात.

इंडिया इंटरनेट गव्हर्नन्स फोरम 2024

इंडिया इंटरनेट गव्हर्नन्स फोरम (IIGF) 2024, 9-10 डिसेंबर 2024 रोजी नवी दिल्लीतील भारत मंडपम कन्व्हेन्शन सेंटर येथे आयोजित केला जाणार आहे. या कार्यक्रमाला इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालय (MeitY) व राष्ट्रीय इंटरनेट एक्सचेंज ऑफ इंडिया (NIXI) यांचा पाठिंबा आहे.

उद्घाटन

केंद्रीय मंत्री श्री जितिन प्रसाद यांच्या हस्ते फोरमचे उद्घाटन होईल. MeitY चे सचिव श्री एस. कृष्णन देखील उपस्थित राहतील. यावर्षीचा विषय आहे “भारतातील इंटरनेट गव्हर्नन्ससाठी नवकल्पना.”

आंतरराष्ट्रीय भ्रष्टाचार विरोधी दिन – 9 डिसेंबर

9 डिसेंबर रोजी आंतरराष्ट्रीय भ्रष्टाचार विरोधी दिन साजरा केला जातो. भारतात भ्रष्टाचार ही अजूनही एक गंभीर समस्या आहे, ज्याचा परिणाम सार्वजनिक आणि खासगी क्षेत्रावर होतो.

कायदेशीर उपाय

2005 मध्ये लागू करण्यात आलेला माहितीचा अधिकार (RTI) कायदा, नागरिकांना सरकारी माहिती मिळवण्याचा अधिकार देतो. 2018 मध्ये दुरुस्तीचा भ्रष्टाचार प्रतिबंधक कायदा लागू करण्यात आला, ज्यामुळे भ्रष्टाचार करणाऱ्या अधिकाऱ्यांना कठोर शिक्षा केली जाते.

एपी उर्जवीर योजना 2024

आंध्र प्रदेश सरकारने ऊर्जा कार्यक्षमतेत वाढ करण्यासाठी आणि टिकाव साधण्यासाठी एपी उर्जवीर योजना सुरू केली आहे. या योजनेत 1,12,000 खासगी इलेक्ट्रिशियनचे प्रशिक्षण होणार आहे, जे सहा प्रकारच्या ऊर्जा कार्यक्षम उपकरणांची विक्री करतील.

प्रशिक्षण

उर्जा-कार्यक्षम उपकरणांमध्ये 6W एलईडी बल्ब, 20W एलईडी ट्यूब लाईट्स, 30W BLDC पंखे, 5-स्टार एअर कंडिशनर, इंडक्शन कुकिंग स्टोव्ह आणि 10W इन्व्हर्टर दिवे यांचा समावेश आहे. प्रशिक्षण घेतलेले इलेक्ट्रिशियन “उर्जवीर” म्हणून ओळखले जातील.

क्रॉन्स डिसीजसाठी नवीन उपचार

नवीन संशोधनानुसार, फिलगोटिनिब हे औषध क्रॉन्स डिसीजवर उपचार करण्यासाठी प्रभावी ठरले आहे. क्रॉन्स डिसीज ही पचनसंस्थेतील तीव्र दाह निर्माण करणारी स्थिती आहे.

अभ्यासाचा आढावा

हा अभ्यास 39 देशांतील 371 केंद्रांमध्ये करण्यात आला. रुग्णांना त्यांच्या विशिष्ट लक्षणांवर आधारित निवडले गेले. फिलगोटिनिबने सुरक्षितता आणि कार्यक्षमता दाखवली आहे, ज्यामुळे भविष्यात याचा उपयोग वाढण्याची शक्यता आहे.

मालदीवमध्ये नवीन डॅमसेलफिश प्रजातीचा शोध

शास्त्रज्ञांनी मालदीवजवळ नवीन डॅमसेलफिश प्रजाती शोधून काढली आहे. ही प्रजाती “क्रोमिस अबाधा” नावाने ओळखली जाते.

शोधाचा तपशील

ही प्रजाती मेसोफोटिक क्षेत्रात सापडली, जिथे प्रकाश फारसा पोहोचत नाही. याचा रंग फिकट निळसर आहे, तर वरचा भाग पांढऱ्या रंगाचा आहे. याची सरासरी लांबी 6.9 सेंटीमीटर आहे.

AI आणि ऊर्जा यावर जागतिक परिषद

आंतरराष्ट्रीय ऊर्जा एजन्सी (IEA) ने 4-5 डिसेंबर 2023 रोजी पॅरिसमध्ये ऊर्जा आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) यांच्यातील संबंधांवर परिषद आयोजित केली. यामध्ये सरकारे, ऊर्जा क्षेत्रातील नेते, तंत्रज्ञान कंपन्या आणि नागरी समाजाचे प्रतिनिधी सहभागी झाले.

AI चे ऊर्जा क्षेत्रातील महत्त्व

AI ला मोठ्या प्रमाणात वीज लागते. याचा उपयोग ऊर्जा क्षेत्रातील कार्यक्षमता वाढवण्यासाठी, नवीन नवकल्पना आणण्यासाठी आणि सुरक्षा सुधारण्यासाठी होऊ शकतो. AI स्वच्छ ऊर्जा प्रणालींमध्ये संक्रमण घडवून आणण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते.

भारताचे पहिले एकत्रित कचरा व्यवस्थापन शहर – गोरखपूर

गोरखपूरमध्ये सप्टेंबर 2025 पर्यंत भारतातील पहिले एकत्रित कचरा व्यवस्थापन शहर-सह-शिक्षण केंद्र उभारले जाणार आहे. हा प्रकल्प 40 एकर जमिनीवर सुतनी गावात उभारला जाईल.

प्रकल्पाचे उद्देश

या प्रकल्पाचा उद्देश म्हणजे कचऱ्याचे पुनर्प्रक्रिया करून चारकोल आणि बायो-CNG तयार करणे. यामुळे रोजगाराच्या संधी निर्माण होतील आणि गोरखपूरसाठी महसूल निर्मितीचा मार्ग मोकळा होईल.

मनामा संवाद 2024

बहरैनमध्ये झालेल्या मनामा संवाद 2024 मध्ये मध्य-पूर्वेतील स्थैर्य आणि सुरक्षिततेच्या विषयांवर चर्चा झाली. भारताचे परराष्ट्र मंत्री एस. जयशंकर यांनी या संवादात महत्त्वाचे मुद्दे मांडले.

संवादाची मुख्य थीम

या वर्षीची मुख्य थीम “प्रादेशिक समृद्धी आणि सुरक्षा” होती. मध्य-पूर्वेतील संघर्ष सोडवण्यासाठी एकत्रित नेतृत्वाची गरज यावर भर देण्यात आला.

IIT मद्रास – भारताचा पहिला हायपरलूप चाचणी ट्रॅक

IIT मद्रासने 410 मीटरचा हायपरलूप चाचणी ट्रॅक पूर्ण केला आहे. रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी याची घोषणा केली.

हायपरलूप तंत्रज्ञान

हायपरलूप ही उच्च-वेगाने प्रवास करणारी प्रस्तावित प्रणाली आहे. यामध्ये व्हॅक्यूम-सीलबंद ट्यूबद्वारे वाहतूक केली जाते, ज्यामुळे वेग आणि ऊर्जा कार्यक्षमता सुधारली जाते.

मानवाधिकार दिन 2024 – 10 डिसेंबर

10 डिसेंबर रोजी जागतिक मानवाधिकार दिन साजरा केला जातो. 1948 मध्ये याच दिवशी मानवाधिकारांचे सार्वभौम जाहीरनामा (UDHR) स्वीकारण्यात आला होता. यावर्षीचा थीम “Our Rights, Our Future, Right Now” असा आहे.

UDHR चे महत्त्व

UDHR सर्वांना समानता, स्वातंत्र्य, आणि कायद्यापुढे समानतेचा अधिकार देतो. विचार, विवेक, आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य या हक्कांना भारताच्या संविधानात आणि 1993 च्या मानवाधिकार संरक्षण कायद्यात समाविष्ट करण्यात आले आहे.

PM सूर्य घर मुफ्त वीज योजना

15 फेब्रुवारी 2024 रोजी सुरू झालेल्या PM सूर्य घर मुफ्त वीज योजनेचा उद्देश 2027 पर्यंत 1 कोटी सौर छत प्रकल्प बसवणे आहे.

आर्थिक मदतीचा तपशील

3 किलोवॅटपर्यंतच्या सौर प्रकल्पांसाठी ₹30,000 ते ₹48,000 पर्यंत अनुदान दिले जाते. तसेच 7% व्याजदराने 10 वर्षांची बँक कर्जेही दिली जातात.

UN अहवाल – 77% भूमी झाली कोरडी

संयुक्त राष्ट्रांच्या अहवालानुसार गेल्या 30 वर्षांत 77% भूमी कोरडी झाली आहे. यामुळे शेती, जलस्रोत आणि वन्यजीवन धोक्यात आले आहे.

अहवालाचे निष्कर्ष

या स्थितीचे मुख्य कारण वाळवंटीकरण आणि हवामान बदल आहे. जलव्यवस्थापन सुधारल्यास आणि भूमीचा शाश्वत वापर केल्यास हा धोका कमी होऊ शकतो.

INS तुशील – भारतीय नौदलात समावेश

संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांच्या हस्ते INS तुशील हे नवीन फ्रिगेट कलिनिनग्राड, रशियामध्ये नौदलात समाविष्ट होईल.

INS तुशीलची वैशिष्ट्ये

INS तुशील हे मल्टी-रोल स्टेल्थ मिसाइल फ्रिगेट असून त्यामध्ये प्रगत तंत्रज्ञान आणि लढाऊ प्रणालींचा समावेश आहे.

UAE च्या मानवाधिकार क्षेत्रातील प्रगती

UAHR (Union Association for Human Rights) ने UAE च्या मानवाधिकार क्षेत्रातील प्रगतीचे कौतुक केले.

महत्त्वाचे बदल

महिला, मुले, वृद्ध आणि कामगारांसाठी विशेष कायदे लागू करण्यात आले आहेत. SDGs (सस्टेनेबल डेव्हलपमेंट गोल्स) अनुषंगाने हे बदल घडवले जात आहेत.