ताज्या चालू घडामोडी: महत्वाच्या राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय बातम्या(Current Affairs) 07 December 2024
NPS वात्सल्य योजना
राष्ट्रीय पेन्शन योजना (NPS) वात्सल्य सप्टेंबर 2024 मध्ये सुरू करण्यात आली. ही योजना पालकांना त्यांच्या मुलांसाठी पेन्शन प्लॅनमध्ये गुंतवणूक करण्याची संधी देते. या योजनेचा उद्देश 18 वर्षांखालील भारतीय मुलांना आर्थिक सुरक्षितता प्रदान करणे आहे. पेन्शन फंड रेग्युलेटरी अँड डेव्हलपमेंट ऑथॉरिटी (PFRDA) ही योजना व्यवस्थापित करते. या योजनेत 9.5% ते 10% दराने व्याज दिले जाते, ज्यामुळे ही योजना मुलांच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी एक उत्तम पर्याय ठरते.
पात्रता निकष
- 18 वर्षांखालील कोणतेही भारतीय मूल NPS वात्सल्य योजनेत सहभागी होऊ शकते.
- खाते मुलाच्या नावावर नोंदवले जाते.
- पालक किंवा पालकत्वाचा हक्क असलेली व्यक्ती हे खाते व्यवस्थापित करते.
- मुलाचाच या खात्यावरील हक्क असतो आणि तोच या निधीचा लाभार्थी असतो.
होमो जुलुएन्सिस शोध: एक नवीन अध्याय
अलीकडील संशोधनात होमो जुलुएन्सिस नावाच्या मानव जातीचा शोध लागला आहे. या नव्या शोधामुळे मानवाच्या उत्क्रांतीबद्दलच्या आपल्याला ज्ञात असलेल्या गोष्टींमध्ये मोठा बदल होऊ शकतो. पूर्वी उत्क्रांतीला एकरेषीय प्रक्रिया समजले जात होते, पण हे नवीन संशोधन एका अधिक गुंतागुंतीच्या उत्क्रांती वृक्षाकडे निर्देश करते.
होमो जुलुएन्सिसचा पार्श्वभूमी
- होमो जुलुएन्सिस साधारणतः 300,000 वर्षांपूर्वी अस्तित्वात होते.
- ते पूर्व आशियामध्ये लहान समूहांत राहत असत.
- ही मानव जाती सुमारे 50,000 वर्षांपूर्वी नष्ट झाली.
- त्यांच्या मोठ्या कवटींमुळे त्यांना “मोठ्या डोक्याचे लोक” असे टोपणनाव मिळाले.
नवीन A(H5N1) एव्हियन फ्लू प्रकार: हवेने संसर्गाचा धोका वाढला
नवीन A(H5N1) प्रकारचा पक्ष्यांचा फ्लू अधिक सहज हवेच्या माध्यमातून पसरतो, असा धोकादायक शोध लागला आहे. प्रथम हा प्रकार टेक्सासमधील एका डेअरी कामगारामध्ये आढळून आला. पोलकॅट्स आणि मिंक्स या प्राण्यांमध्येही हा विषाणू सापडला आहे.
महत्त्वाचे उत्परिवर्तन
- PB2-E627K आणि PB2-T271A या उत्परिवर्तनांमुळे विषाणूचा हवेने प्रसार करण्याचा क्षमतेत वाढ होते.
- फेररेट्स (उंदीर) वर केलेल्या प्रयोगांत ही उत्परिवर्तनं आढळून आली आहेत.
- या शोधामुळे या विषाणूचा स्तनधारी प्राणी, तसेच माणसांमध्येही संसर्ग होण्याचा धोका असल्याचे समोर आले आहे.
आंतरराष्ट्रीय गीता महोत्सव 2024
आंतरराष्ट्रीय गीता महोत्सव (IGM) 2024 ची सुरुवात कुरुक्षेत्र, हरियाणा येथे झाली असून, मुख्यमंत्री नयाब सिंग सैनी यांच्या हस्ते ब्रह्म सरोवर येथे उद्घाटन झाले. हा महोत्सव 28 नोव्हेंबर ते 15 डिसेंबर 2024 पर्यंत चालणार आहे. यंदा ओडिशा हे भागीदार राज्य असून तांझानिया हे भागीदार देश आहे.
उद्घाटन समारंभ
- मुख्यमंत्र्यांनी भगवद्गीतेची प्रार्थना केली आणि भगवान श्रीकृष्णाच्या रथाच्या मूर्तीजवळ यज्ञ केला.
- उद्घाटन समारंभाला केरळचे राज्यपाल आरिफ मोहम्मद खान आणि तांझानियाच्या मंत्री तबिया मौलिद म्विता उपस्थित होते.
- तांझानियाच्या पॅव्हिलियनचे उद्घाटन करण्यात आले, ज्यात तांझानियाची संस्कृती आणि खाद्यपरंपरा सादर करण्यात आली.
भारताने जिंकले ज्युनियर आशिया कप 2024
भारतीय पुरुष ज्युनियर हॉकी संघाने ज्युनियर आशिया कप 2024 जिंकून बंगळुरू येथे विजयाचे जल्लोषात स्वागत केले. हा भारताचा या स्पर्धेतील पाचवा विजय आहे. भारताने यापूर्वी 2024, 2023, 2015, 2008 आणि 2004 मध्ये हे विजेतेपद पटकावले आहे.
सामन्याचा आढावा
- अंतिम सामना पाकिस्तान विरुद्ध खेळला गेला आणि अत्यंत चुरशीचा ठरला.
- पाकिस्तानच्या कर्णधाराने पहिले गोल केले, पण भारताने पेनल्टी कॉर्नर द्वारे त्वरित प्रत्युत्तर दिले.
SHe-Box पोर्टल
SHe-Box पोर्टल हे कार्यस्थळावर लैंगिक छळाच्या तक्रारी नोंदवण्यासाठी सुरू करण्यात आले आहे. हे पोर्टल 19 ऑक्टोबर 2024 पासून कार्यान्वित झाले आहे. महिला आणि बाल विकास मंत्रालयाने या पोर्टलची निर्मिती केली असून, तक्रार प्रक्रियेला अधिक सुलभ बनविण्याचे याचा उद्देश आहे.
SHe-Box चे उद्दिष्ट
- SHe-Box हे केंद्रीकृत प्रणाली आहे.
- या पोर्टलवर Internal Committees (ICs) आणि Local Committees (LCs) विषयी माहिती उपलब्ध आहे.
- या समित्या कार्यस्थळावरील छळाच्या प्रकरणांचे निवारण करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.
आंतरराष्ट्रीय कर्ज अहवाल (IDR) 2024
2023 मध्ये, निम्न आणि मध्यम-उत्पन्न गटातील देशांनी (LMICs) प्रचंड बाह्य कर्जाचा सामना केला, ज्याची एकूण रक्कम 8.8 ट्रिलियन डॉलर्स पर्यंत पोहोचली. हे कर्ज परतफेड करणे महागडे झाले आहे. 2024 च्या आंतरराष्ट्रीय कर्ज अहवालात या ट्रेंडचा आढावा घेतला असून, 2024 साठी महत्त्वपूर्ण आर्थिक माहिती आणि दृष्टिकोन सादर केला आहे.
विक्रम स्तरावरील कर्ज
- LMIC देशांचे बाह्य कर्ज 2023 मध्ये सर्वकालीन उच्च पातळीवर पोहोचले.
- कोविड-19 महामारी दरम्यान, अनेक देशांनी आरोग्य सुविधा सुधारण्यासाठी आणि आर्थिक मदतीसाठी मोठ्या प्रमाणावर कर्ज घेतले.
- महामारीनंतरच्या पुनर्प्राप्तीसाठी 2023 मध्येही ही कर्ज घेण्याची प्रवृत्ती सुरू राहिली.
जागतिक मृदा दिवस 2024: 5 डिसेंबर
जागतिक मृदा दिवस 2024 ची 10 वी वर्षगाठ 5 डिसेंबर रोजी साजरी करण्यात आली. यंदाचा थीम आहे – “Caring for Soils – Measure, Monitor, Manage” (मृदांची काळजी – मोजा, निरीक्षण करा, व्यवस्थापन करा). यामध्ये मृदेच्या अचूक माहितीचे महत्त्व अधोरेखित केले गेले आहे. थायलंड येथे हा कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला असून, Zoom द्वारे लोकांना ऑनलाईन सहभागी होण्याची संधी आहे.
मृदेचे महत्त्व
- मृदा ही 95% अन्न उत्पादनासाठी आवश्यक आहे.
- मृदा वनस्पतींसाठी आवश्यक असलेली 18 पैकी 15 पोषकतत्वे पुरवते.
- आरोग्यदायी मृदा पाणी गाळणी आणि कार्बन साठवण यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते.
प्रधानमंत्री ग्रामीण डिजिटल साक्षरता अभियान (PMGDISHA)
प्रधानमंत्री ग्रामीण डिजिटल साक्षरता अभियान (PMGDISHA) चा उद्देश ग्रामीण भागातील कुटुंबांना डिजिटल कौशल्याने सक्षम बनवणे आहे. 31 मार्च 2024 पर्यंत, या योजनेअंतर्गत 6.39 कोटी लोकांना प्रशिक्षण देण्यात आले आहे, जे अपेक्षेपेक्षा जास्त आहे.
PMGDISHA ची माहिती
- 6 कोटी ग्रामीण घरांतील एक व्यक्तीला डिजिटल साक्षरतेचे प्रशिक्षण देण्याचा उद्देश आहे.
- देशभरातील स्थानिक केंद्रांमार्फत प्रशिक्षण दिले जाते.
- हा उपक्रम डिजिटल सेवांमध्ये प्रवेश मिळवण्यासाठी ग्रामीण लोकांना सक्षम बनवतो.
मलेरिया आणि कोविड-19 उपचारांसाठी महत्त्वाचा शोध
जवाहरलाल नेहरू विद्यापीठ (JNU) च्या संशोधकांनी मलेरिया आणि कोविड-19 च्या उपचारांसाठी महत्त्वपूर्ण शोध लावला आहे. या संशोधनात Hsp70 प्रथिने या रोगांच्या प्रसारात महत्त्वाची भूमिका बजावतात, हे आढळले. या संशोधनात भारतीय आणि रशियन वैज्ञानिकांनी सहकार्य केले.
Hsp70 प्रथिनाची माहिती
- Hsp70 (Heat Shock Protein 70) हे प्रथिन प्रथिनांच्या योग्य घडणीसाठी महत्त्वाचे आहे.
- हे प्रथिन कोशिकांचे आरोग्य आणि ताणप्रतिक्रिया राखण्यासाठी आवश्यक आहे.
ESIC ला आशिया-पॅसिफिक सोशल सिक्युरिटी फोरममध्ये सन्मान
कर्मचारी राज्य विमा निगम (ESIC) ला आशिया आणि पॅसिफिकसाठीच्या प्रादेशिक सामाजिक सुरक्षा फोरम मध्ये सन्मानित करण्यात आले. हा कार्यक्रम 3 डिसेंबर 2024 रोजी रियाध, सौदी अरेबिया येथे झाला.
प्राप्त पुरस्कार
- ESIC ला “Ask An Appointment” (AAA+) मोबाईल अॅपसाठी सन्मान पत्र मिळाले.
- व्यावसायिक अपघात, टिकाऊ गुंतवणूक, आणि प्रणालीची लवचिकता यासाठी ESIC ला आणखी तीन सन्मान पत्रे मिळाली.
- श्री अशोक कुमार सिंग, ESIC चे महासंचालक, यांनी पुरस्कार स्वीकारले.
भारत अध्यक्षपदी: 68 वी नशा औषध आयोग बैठक
भारताला 68 व्या नशा औषध आयोग (CND) च्या अध्यक्षपदाची जबाबदारी देण्यात आली आहे. ऑस्ट्रियातील भारतीय दूतावासाने याची घोषणा केली. राजदूत शंभू एस. कुमारन यांनी या अध्यक्षपदाची जबाबदारी स्वीकारली.
CND ची भूमिका
- CND ही संयुक्त राष्ट्रांची प्रमुख नशा औषध धोरण संस्था आहे.
- ही संस्था जागतिक नशा औषध ट्रेंडचे निरीक्षण करते आणि देशांना संतुलित धोरणे तयार करण्यात मदत करते.
- CND UNODC (United Nations Office on Drugs and Crime) च्या अधिपत्याखाली कार्यरत आहे.
भारताचा परकीय चलन साठा वाढला
9 नोव्हेंबर 2024 रोजी, भारताचा परकीय चलन साठा 658.09 अब्ज डॉलर्स वर पोहोचला आहे, ज्यामध्ये 1.51 अब्ज डॉलर्सची वाढ झाली. गेल्या नऊ आठवड्यांतील ही पहिली वाढ आहे.
मुख्य घटक
- परकीय चलन साठ्यातील वाढ ही विदेशी चलन मालमत्तांमध्ये वाढ झाल्यामुळे झाली.
- विशेष परिकलन हक्क (SDRs) सुद्धा 22 दशलक्ष डॉलर्सने वाढून 18.01 अब्ज डॉलर्स झाले आहेत.
4 थी मेकॉंग-गंगा धम्मयात्रा
थायलंडमधील 20 पेक्षा जास्त बौद्ध विद्वान आणि नागरिक नुकतेच दिल्ली येथे आले, ज्यामुळे 4 थी मेकॉंग-गंगा धम्मयात्रा सुरू झाली. डॉ. सुपाचाई विराफुचोंग यांच्या नेतृत्वाखाली ही यात्रा पार पडत आहे.
उद्देश
- मेकॉंग आणि गंगा संस्कृतींमधील संबंध बळकट करणे.
- धम्माचा संदेश जागतिक पातळीवर पसरवणे आणि शांतता व पर्यावरण जागरूकता वाढवणे.
अष्टलक्ष्मी महोत्सव: सांस्कृतिक उत्सव
अष्टलक्ष्मी महोत्सव 6 डिसेंबर ते 8 डिसेंबर 2024 दरम्यान भारत मंडपम, प्रगती मैदान, दिल्ली येथे आयोजित करण्यात आला आहे. या महोत्सवात ईशान्य भारताच्या आठ राज्यांची संस्कृती सादर केली जाते.
उद्घाटन समारंभ
- पंतप्रधानांनी 6 डिसेंबर रोजी महोत्सवाचे उद्घाटन केले.
- आसाम, अरुणाचल प्रदेश, मेघालय, मणिपूर, नागालँड, मिझोराम, त्रिपुरा, आणि सिक्कीम या राज्यांची संस्कृती, नृत्य, आणि खाद्यसंस्कृती सादर केली जाते.
पाण्याखालून टेलिकॉम केबल संरक्षणासाठी आंतरराष्ट्रीय सल्लागार संस्था
संस्थेची स्थापना
- आंतरराष्ट्रीय टेलिकम्युनिकेशन युनियन (ITU) आणि आंतरराष्ट्रीय केबल संरक्षण समिती (ICPC) यांनी एकत्र येऊन आंतरराष्ट्रीय सल्लागार संस्था स्थापन केली आहे.
- या संस्थेचा उद्देश पाण्याखालून टेलिकॉम केबल्सचे संरक्षण आणि त्यांची तपशीलवार निगराणी व लवचिकता वाढवणे हा आहे.
- या उपक्रमामुळे जागतिक डिजिटल अर्थव्यवस्थेला फायदा होणार आहे.
CGIAR ची 2030 साठी कोरडवाहू जमीन टिकवणुकीची रणनीती
CGIAR या जागतिक संशोधन संस्थेने “2030 ग्लोबल स्ट्रॅटेजी फॉर रेजिलियंट ड्राय लँड्स (GSRD)” सुरू केली आहे. या योजनेचा उद्देश कोरडवाहू जमिनींचे संवर्धन, अन्न सुरक्षा सुधारणा, आणि जैवविविधता जपणे आहे.
GSRD ची माहिती
- COP16 परिषदेत रियाध येथे ही रणनीती सादर करण्यात आली.
- कोरडवाहू जमिनींमध्ये 2.7 अब्ज लोकांचे जीवनमान अवलंबून आहे.
- पाणीटंचाई, जमीन अवनती, आणि वाळवंटीकरण या समस्या दूर करण्यावर भर देण्यात आला आहे.
- या उपाययोजनांमुळे कृषी उत्पादनक्षमता आणि पर्यावरणीय टिकाऊपणा सुधारण्याचा प्रयत्न आहे.
मिशेल बॅचलेट यांना 2024 चा इंदिरा गांधी शांतता पुरस्कार
चिलीच्या माजी राष्ट्रपती मिशेल बॅचलेट यांना 2024 चा इंदिरा गांधी शांतता, निरस्त्रीकरण आणि विकास पुरस्कार जाहीर झाला आहे. इंदिरा गांधी मेमोरियल ट्रस्ट कडून हा पुरस्कार देण्यात येतो.
पुरस्काराचे पार्श्वभूमी
- हा पुरस्कार 1986 मध्ये स्थापन झाला असून, आंतरराष्ट्रीय शांतता आणि विकासासाठी योगदान देणाऱ्या व्यक्ती अथवा संस्थेला दिला जातो.
- पुरस्कारामध्ये 25 लाख रुपयांची रोख रक्कम आणि प्रशस्तिपत्र दिले जाते.
- मिशेल बॅचलेट यांचे मानवाधिकार आणि समानतेसाठीचे कार्य गौरवण्यात आले आहे.
